Worstelen

In Genesis 32 worstelt Jacob met … een engel, zichzelf, zijn broer Ezau, God zelf.. ?
Ik vind het een van de mooiste verhalen uit de Bijbel.
In het verhaal lijkt op veel momenten niet duidelijk wie wie is. Alsof ze in een knoop verstrikt zijn, waar in je niet meer ziet welke lichaamsdelen van wie zijn (zoals in het beeld 'Worstelaars' van Fred Carasso).
Ik probeer het me voor te stellen: hoe ze elkaar beet grijpen, vasthouden… is het wel een gevecht? In een verbeelding van Marc Chagall  lijkt het ook wel een omarming.

Jacob en de engel, Jacob Epstein

Zoals Jacob Epstein de twee figuren in steen laat zien, houdt de engel Jacob vast terwijl hij het laat gebeuren. In de ets van Max Beckmann klampt Jacob zich aan de ander vast, die zijn handen (machteloos? in overgave?) in de lucht steekt. Wie grijpt wie vast, wie houdt vast, en hoe?
Er staat in het verhaal niet meer dan 'Iemand worstelde met hem tot de dag aanbrak. Toen de ander zag dat hij het niet van hem kon winnen...'

Jacob worstelend met een engel,
Max Beckmann

Het is eigenlijk wel gek: God die de mens laat winnen. Of het is een mens die wint doordat hij zichzelf overwint? Doordat hij de strijd niet uit de weg gaat, maar staan blijft?
Als we met iemand ruzie hebben, dan is het vaak veiliger om die ander maar te ontwijken. Het vereist heel wat moed om de strijd aan te gaan, om open en boos, gekwetst en kwetsbaar te zijn. Is het de strijd waard? Is God het waard, zijn de mensen om ons heen het waard om te worstelen en de strijd aan te gaan? Om boos te worden?

De worsteling van Jacob loopt uit op het vragen een zegen: "Ik laat je niet gaan tenzij me mij zegent.." Ik probeer het me weer voor te stellen: hoe gaat die zegen, lijfelijk? Wat voor gebaar is het? Het lijkt wel alsof het worstelen, de houdgreep overgaat in een zegening. Een omarming? Of laten ze elkaar juist los, en zit de zegening in de ruimte die er tussen hen is en het noemen van een nieuwe naam?
Jakob is een mens die daar aan de Jabbok geleerd heeft om zijn weg niet alleen te zoeken. Daar alleen aan de rivier ontdekte hij juist hoe hij mèt de ander – en niet alleen verder kan. Worstelend en wel, ontvangt hij zegen. Worstelend en vragend ontvangen wij zegen?

* Op vrijdag 4 oktober hield de Zevende hemel een Open dag waar dit verhaal centraal stond. De workshops inspireerden me tot dit blog: bibliodans door Leonie van Straaten en bibliodrama met afbeeldingen door Cocky Fortuin - van der Spek.